با سلام امروز قصد داریم یکی از تپه های باستانی ایران را Ú©Ù‡ در نیشابور واقع شده است را با شما آشنا کنیم در ادامهی مطلب با ایروناسیر همراه باشید.یکی از تپههای باستانی Ùˆ Ù…Øوطههای تاریخی نیشابور است Ú©Ù‡ به نام «ØªÙ¾Ù‡ÛŒ آلب ارسلان» نیز شناخته میشود. قدمت این تپه Ú©Ù‡ بر پایهی نظرات کارشناسان باستانشناسی، دربرگیرندهی کهندژ شهر نیشابور قدیم است، به قرون اولیهی اسلام تا قرن Ù‡Ùتم هجری میرسد Ùˆ برخی صاØبنظران، بر اساس برخی کاوشها Ùˆ یاÙتههای باستانشناسی این اثر را یک سایت ساسانی معرÙÛŒ نمودهاند. کهندژ، بخش Øاکمنشین کهنشهر نیشابور بوده است Ùˆ اکنون، بقایای کهندژ شرق، در کالبد تپهی طربآباد، در Øدود 4 کیلومتری شرق شهر نیشابور، خودنمایی مینماید. این تپهی باستانی، در تاریخ 06/07/1384 Ùˆ به شمارهی 13429ØŒ در Ùهرست آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.تپهی طربآباد (آلب ارسلان) در نزدیکی روستایی به همین نام Ùˆ در Ùاصلهی 4 کیلومتری شرق نیشابور کنونی قرار گرÙته است. این تپه در Øدود 300 متری روستای طربآباد Ùˆ 500 متری شمال روستای Ù„Ú©Ù„Ú© آشیان واقع Ùˆ دور تا دور تپهی یادشده را زمینهای کشاورزی، در بر گرÙته است. تپهی طربآباد Ú©Ù‡ به تپهی آلب ارسلان یا کهندژ Ùˆ یا قهندز نیز معرو٠است، بخشی از Ù…Øوطهی نیشابور کهن میباشد. آلب ارسلان، دومین سلطان سلجوقی Øاکم نیشابور، در Ø·ÛŒ سالهای 1059 تا 1063 میلادی بود Ùˆ گویا نام آلب ارسلان Ú©Ù‡ بر تپه گذاشته شده، برگرÙته از نام همین شخص است. با نگاه به Ú©Ø´Ùیات هیاتهای مختل٠باستانشناسی Ùˆ به ویژه، بررسیها Ùˆ مطالعات همهجانبهی ریچارد بویلت در سال 1966 میلادی Ùˆ بر اساس شواهد Ú©Ø´Ùشده از نیشابور کهن Ú©Ù‡ تپهی آلبارسلان نیز، بخشی از آن Ùˆ به عنوان کهندژ، نقش ایÙا میکرده، از ادوار قبل از اسلام Ùˆ سدههای اولیهی اسلامی تا قرن Ù‡Ùتم هجری، مسکون Ùˆ از اعتبار ویژهای برخوردار بوده است. بویلت، معتقد است Ú©Ù‡ تپهی آلبارسلان، دژ ساسانی بوده. ویلکینسون در Ø·ÛŒ سالهای 1925 تا 1940 میلادی، موÙÙ‚ به Ú©Ø´Ù 7 عدد سکهی قبل از اسلام، در Ù…Øوطهی نیشابور کهن گردیده Ú©Ù‡ 3 عدد سکهی ساسانی در نزدیکی تپهی طربآباد، از «Ù‚نات تپه» [QanÄt Tepe] به دست آمده است. الØاکم –نویسندهی کتاب «ØªØ§Ø±ÛŒØ® نیشابور»- اعتقاد دارد Ú©Ù‡ شاپور، شهر قدیم نیشابور را در Øوالی کهندز] قهندز[ بنا نهاد. سÙالهای جمعآوری شده از Ø³Ø·Ø ØªÙ¾Ù‡ØŒ بیانگر این است Ú©Ù‡ در این Ù…ØÙ„ØŒ استقرار Ùˆ سکونت از صدر اسلام تا قرن Ù‡Ùتم هجری، وجود داشته است.برای نخستین بار، یک هیات آمریکایی از طر٠موزهی متروپلیتن به سرپرستی چارلز ویلکینسون Ùˆ به استناد نوشتههای تایخنگاران Ùˆ جغراÙینویسان دوران اسلامی Ùˆ با هد٠کش٠آثار دورهی ساسانی، کاوشهای خود را در Ù…Øدودهی نیشابور قدیم، از سال 1935 میلادی آغاز کرد Ùˆ تا سال 1947 میلادی، به صورت غیرمتناوب ادامه داد Ú©Ù‡ نتیجهی این کاوشها، کش٠آثار معماری Ùˆ اشیاء ارزشمندی مربوط به صدر اسلام تا قرن Ù‡Ùتم هجری بود. هیات اعزامی، در Ù…ØÙ„ تپهی طربآباد، اقدام به دو گمانهی آزمایشی نمود. دومین برنامهی پژوهشی را در سال 1347 شمسی، سیÙالله کامبخش Ùرد، اعزامی از سوی وزارت Ùرهنگ Ùˆ هنر سابق، در منطقه ادامه داد.از سال 1966 میلادی، ریچارد بویلت، بر اساس نتایج کاوشهای باستانشناسی Ùˆ منابع Ùˆ متون دورهی اسلامی، تØقیقات تاریخی، عکسهای هوایی Ùˆ پیمایشهای Ù…Øلی، موÙÙ‚ به بازسازی Ù…Øلات قدیمی شهر شد. بر اساس تØقیقات بویلت، Ù…Øدودهی کهندژ به صورت تپهای به ارتÙاع 12 متر Ùˆ به وسعت 5/3 هکتار، دیوار Ùˆ دروازههای Øصار به ارتÙاع 5/3 متر Ùˆ به وسعت1/4 هکتار به عنوان نیشابور قبل از اسلام Ùˆ سه سدهی اول دورهی اسلامی Ùˆ ربض Ùˆ اماکن مهم آن به عنوان بخش گسترشیاÙتهی شهر، Ø·ÛŒ سدهی سوم تا Ù‡Ùتم هجری، بوده است. کهندژ یا Øاکمنشین نیشابور، جدای از شارستان Ùˆ ØدÙاصل آنها را خندقی Øایل بوده Ùˆ ربض در پیرامون شارستان، قرار داشته است.امروزه، تپهی طربآباد به صورت مجموعهبناهایی دیده میشود Ú©Ù‡ بصورت پراکنده Ùˆ در درون Øصار بیضویشکل Ù…Øدود شدهاند. ارتÙاع دیوارها در بخشهایی به ویژه در جنوب شرقی مجموعه، به Ù‡Ùت متر میرسد. در قسمت غرب Ùˆ جنوب غربی تپه، Ùضاهای معماری، به صورت Ùشرده Ùˆ پیوسته قرار گرÙته در صورتیکه در شرق Ùˆ شمال شرقی آن، Ùضاهای معماری به صورت منÙرد Ùˆ تک، دیده میشود. عوامل Ùˆ عناصر تشکیلدهندهی بنا شامل خشت، Ú¯Ù„ Ùˆ آجر میباشد. اغلب خشتهای به کار رÙته به ابعاد 10*45*45 سانتیمتر Ùˆ آجرها 5*20*20 سانتیمتر میباشند. به طور کلی، وجود تنوع در بخشهایی از دیوارهای بنا، از جمله Ù…ØµØ§Ù„Ø Ø§Ø³ØªÙاده شده، نشانگر این است Ú©Ù‡ این مجموعه در دورههای مختلÙØŒ ساخته Ùˆ Ø·ÛŒ سالیان، دخل Ùˆ تصرÙاتی در آن صورت گرÙته است. گرچه این تپه، به آلب ارسلان موسوم است، سوابق پژوهشی کارشناسان Ùˆ هیاتهای باستانشناسی، آثاری از قرون اولیهی هجری را نیز به دست میدهد؛ سÙالهای جمعآوری شده در Ø³Ø·Ø ØªÙ¾Ù‡ØŒ عمدتاً سÙالهای سادهی منقوش Ùˆ لعابدار، سÙالهای سادهی دارای نقش کنده، خطوط موازی Ùˆ قرینه در طرÙین هستند Ú©Ù‡ مربوط به قرن Ù‡Ùتم Ùˆ هشتم هجری است. سÙالهای لعابدار با خمیر قرمز رنگ Ùˆ لعاب سبز Ùˆ Ùیرزوهای Ùˆ نقش زیرلعاب نیز وجود دارد، این سÙالها مربوط به دورهی اسلامی تا قرن Ù‡Ùتم هجری است.بر پایهی نظرات کارشناسان باستانشناسی، تپهی طربآباد (آلبارسلان) جزء قدیمیترین بخش نیشابور کهن است Ùˆ برخی صاØبنظران، با استناد به مطالعات Ùˆ تØقیقات انجام شده، این Ù…ØÙ„ را یک سایت ساسانی میدانند. بیگمان، مطالعات اساسی Ùˆ بنیادی Ùˆ کاوشهای علمی در این Ù…ØÙ„ØŒ Ú©Ù…Ú© شایانی به شناخت گذشتهی این خطّه خواهد نمود.Ù…Øوطهی باستانی آلب ارسلان، در تاریخ 06/07/1384 Ùˆ به شمارهی 13429ØŒ در Ùهرست آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است. شایان Ú¯Ùتن است Ú©Ù‡ پیش از این، در تاریخ 22/09/1313ØŒ اداره Ú©Ù„ ØÙاظت آثار باستانی Ùˆ بناهای تاریخی ایران وزارت Ùرهنگ Ùˆ هنر، «ØªÙ¾Ù‡ آلب ارسلان Ùˆ اطرا٠مجاور آن» را به شمارهی 216 در Ùهرست آثار ملی غیرمنقول به ثبت رسانیده، در برگهی ثبت این اثر آمده است: «Ù…شخصات بنا: تپه آلب ارسلان Ùˆ نقاط مجاور آن، در دایرهای به شعاع یک کیلومتر Ú©Ù‡ مرکز آن نقطه میان تپه باشد Ùˆ تپه آهنگران Ùˆ تپه شادیاخ Ùˆ تپه بیاسمی Ú©Ù‡ در سر راه مشهد، واقع Ùˆ از سایر تپهها به شهر نزدیکتر است.»