سنخواست در جاجرم

بخش سنخواست كه اصطلاحا” بنام بخش جلگه سنخواست رسميت يافته ابتدا يكي از دهستانهاي تابعه بخش جاجرم بوده است ، اين بخش در سال 1377 همزمان با ارتقاء بخش جاجرم به شهرستان به بخش ارتقاء يافت . از نظر جغرافيايي بخش سنخاست به قلمروهاي جغرافيايي ذيل متصل مي باشد : شمال به بخش شوقان شهرستان جاجرم , غرب و جنوب غرب به بخش مركزي شهرستان جاجرم , شرق بخش مركزي شهرستان اسفراين و جنوب به بخش جغتاي شهرستان سبزوار .شهر سنخاست مركز بخش سنخواست در ارتفاع 975 متري از سطح دريا قرار گرفته و داراي طول جغرافيايي 56 درجه و 51 دقيقه و عرض جغرافيايي 37 درجه و 5 دقيقه مي باشد . حدود پنج هزار نفر جمعيت دارد كه معيشت اغلب آنان كشاورزي مي باشد .تقسيمات سياسي :بخش سنخواست طبق آخرين تقسيمات كشوري شامل دو دهستان بنامهاي دربند و چهارده سنخواست بوده و شامل سيزده روستاي مسكوني و يك نقطه شهري مي باشد . اين بخش همچنين داراي هشت روستاي غير مسكوني و نودو دو مزرعه تابع مي باشد .

ويژگيهاي انساني , اقتصادي :

در حال حاضر جمعيت بخش حدود دوازده هزار نفر است كه مسافت شهر سنخواست مركز بخش سنخواست تا مركز استان از مسير اسفراين 108 كيلومتر و از مسير شوقان 78 كيلومتر است ، اين شهر با مركز شهرستان نيز حدود پنجاه كيلومتر فاصله دارد . اين شهر در حقيقت در مسير چهار راه ارتباطي واقع شده است ، از مسير جنوب حدود 35 كيلومتر با ايستگاه راه آهن سنخواست فاصله دارد كه اميدواريم با احداث و مرمت اين راه مهم ارتباطي آرزوي ديرينه مردم بخش سنخواست و بخش مجاور ( شوقان ) مبني بر اتصال به راه آهن تحقق يابد .از مسير شرق به وسيله يك جاده آسفالته به حدود پنجاه كيلومتر به شهرهاي بجنورد ، اسفراين و سبزوار متصل مي گردد . از مسير شمال نيز با مسافتي حدود 70 كيلومتر به جاده بين الملي مشهد – تهران متصل مي گردد ، از مسير غرب نيز از طريق راه ارتباطي جاجرم به ميامي و جاده جنوبي مشهد – تهران متصل مي گردد .در مورد زبان و گويش مردم سنخواست آقاي دكتر ايمانپور معتقد است : (( زبان و گويش سنخواست و مناطق گيفان و راز در واقع بازمانده حضور پارتيان و زبان پارتي در اين منطقه مي باشد . در حاليكه گويشهاي لري و كردي و … مربوط به ديگر آريائي ها يعني مادها و پارسها مي باشد . و گويش مردم سنخواست و بعضي روستاهاي تابعه بخش در اصطلاح به زبان (( تاتي )) مشهور است .در بخش سنخواست مردم شهر سنخواست و روستاهاي جربت ، خراشا ، اندقان ، كرف و ملاويس به زبان تاتي ، مردم روستاهاي ارك ، قراجه رباط ، كلاته شور ، قلي و كلاته موري به زبان كردي و مردم روستاي كلاته تركها به زبان تركي و مردم روستاي دربند به زبانهاي تاتي ، تركي و كردي تكلم مي نمايند , مردم روستاي قميطه نيز تقريبا لهجه جاجرمي دارند ، در بعضي روستاهاي بخش شوقان از جمله طبر ، دوبرجه ، جوشقان ، پشت بام ، بام و عمارت نيز مردم به زبان تاتي تكلم مي نمايند .اكثر مردم بخش سنخواست كشاورز و دامدارند . عمده محصولات كشاورزي منطقه ، گندم ، جو ، پنبه ، چغندر قند ، زيره ، زعفران ، يونجه و محصولاتي چون خربزه ، هندوانه ، تا حدودي پسته و محصولات باغي از قبيل ، گردو ، انگور ، زردآلو ، انار و … مي باشد .

ويژگيهاي طبيعي :

الف – آب و هوا : با توجه به وضعيت جغرافيايي بخش كه در حقيقت در دامنه جنوب كوه سالوك واقع شده و از جنوب به تپه ماهورهاي منطقه جوين متصل مي باشد آب و هواي نيمه بياباني در سطح بخش حاكم است ، زمستانهاي نسبتا” خشك وسرد و تابستانهاي گرم همراه با گرد و غبار دارد .ب – پوشش گياهي : پوشش گياهي بخش در دامنه جنوب كوههاي سالوك اغلب ، ارس ، بنه ، درمنه ، قيچ و … مي باشد . در سطح دشت سنخواست نيز اغلب گياهاني چون درمنه ، گون و خار شتر بيشتر به چشم مي خورد .ج – منابع آب و خاك :تنها جريان آبي قابل ملاحظه در سطح بخش رودخانه اي است كه شمال تا جنوب بخش را مشروب نموده معروف به رودخانه دربند سنخواست مي باشد . البته در قسمت علياي رود جريان آب از مظهر قناتي مشهور به قنات نيلوفر بلخي جريان دارد . آب زراعي سنخواست ، خراشا ، اندقان ، مزارع رودكان و تذر از طريق همين رودخانه تأمين مي گردد .از نظر ساختار زمين شناسي ، خاك منطقه در دامنه ها تلفيقي از سازند البرز و خوش ييلاق مي باشد . از كاني هاي با ارزش در منطقه مي توان كاني بوكسيت (203 AL ) يا سنگ آلومينا را نام برد كه از منطقه جاجرم شروع شده و ادامه آن در بخش سنخواست در كوههاي جربت ، شمال شرق و شمال سنخواست به چشم مي خورد.متأسفانه وضعيت خاك منطقه بويژه در مناطق شمالي بخش براي كشاورزي مناسب نيست ، قسمت شمال بخش را اغلب سنگ و شن پوشانده است ، خاك ماسه اي و غير قابل كشاورزي است , در قسمت مركزي بخش خوشبختانه خاك تا حدودي مناسب براي كشت است ، در مناطق جنوبي بخش نيز متأسفانه خاك قليايي و شور است و حالت كويري دارد هيچ محصول كشاورزي در اين خاكها قابل كشت نيست .

– پيشينه تاريخي :

با توجه به شواهد و قراين پيشينه تاريخي سنخواست به دوره پارتيان ( اشكانيان ) مي رسد ، سكه هاي قديمي كشف شده در منطقه گوياي اين واقعيت است . در طول تاريخ جهانگردان و سفر نامه نويسان متعددي از بخش سنخواست عبور كرده و ديدگاههاي خود را در مورد منطقه به رشته تحرير درآورده اند .از جمله اين سفرنامه نويسان ابوسعيد ابوالخير ، ناصرالدين شاه قاجار ، اعتماد السلطنه ، و كلنل مك گِرگور انگليسي مي باشند