با سلام خدمت Ù‡Ù…Ø³ÙØ±Ø§Ù† گرامی امروز قصد داریم یکی از دریاچه های معرو٠ایران را Ú©Ù‡ در آذربایجان واقع شده است را معرÙÛŒ کنیم نام این دریاچه،دریاچه ÛŒ ارومیه آذربایجان است Ú©Ù‡ یکی از زیباترین Ùˆ پهناورترین دریاچه ها Ù…ØØ³ÙˆØ¨ Ù…ÛŒ شود این دریاچه بسیار زیبا Ùˆ دیدنی است کوه های اطرا٠این دریاچه باعث زیبا تر شدن این دریاچه شده است ØØ§Ù„ در ادامه مطلب قصد به ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ú©Ø§Ù…Ù„ درباره ÛŒ این دریاچه در این مقاله Ù…ÛŒ دهیم با ما همراه باشید.دریاچه Ø§ÙØ±ÙˆÙ…یه با نام سابق دریاچه رضاییه در شمال غربی ایران Ùˆ در منطقه ÛŒ آذربایجان واقع شدهاست. این دریاچه طبق آخرین تقسیمات کشوری، بین دو استان آذربایجان شرقی Ùˆ آذربایجان غربی تقسیم شدهاست. دریاچهٔ ارومیه، بزرگترین دریاچهٔ داخلی ایران Ùˆ دومین دریاچهٔ آبشور دنیا است.آب این دریاچه بسیار شور بوده Ùˆ عمدتاً از رودخانههای زرینهرود، سیمینهرود، تلخه رود، گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو Ùˆ زولا تغذیه میشود.این ØÙˆØ¶Ù‡ با داشتن دشتهایی مانند دشت تبریز، ارومیه، بناب، مهاباد، میاندوآب، نقده، سلماس، پیرانشهر، آذرشهر Ùˆ اشنویه، یکی از کانونهای ارزشمند ÙØ¹Ø§Ù„یت کشاورزی Ùˆ دامداری در ایران بهشمار میرود.دریاچه ارومیه بزرگترین آبگیر دایمی آسیای غربی است Ú©Ù‡ در شمال غرب Ùلات ایران قرار Ú¯Ø±ÙØªÙ‡Ø§Ø³Øª. پارک ملی دریاچه ارومیه پس از مرداب انزلی، از جالبترین Ùˆ نغزترین زیستگاههای طبیعی جانوران در ایران بهشمار میرود.پوشش جانوری
آب دریاچه ارومیه بسیار شور Ùˆ میزان نمک Ù…ØÙ„ول در آن دو برابر اقیانوسها است. به این دلیل، هیچ ماهی Ùˆ نرمتنی به جز گونههایی از سختپوستان (آرتمیا)ØŒ دیاتومها Ùˆ Ùیتوپلانکتونها در آن زندگی نمیکنندو آب آن هیچوقت یخ نمیزند. شنا کنندگان نیز میتوانند بر روی آب آن شناور بمانند.Û²Û· گونه پستاندار، Û²Û±Û² گونه پرنده، Û´Û± گونه خزنده، Û· گونه دوزیست Ùˆ Û²Û¶ گونه ماهی ØÛŒØ§Øª ÙˆØØ´ این دریاچه را تشکیل دادهاند. دریاچهٔ ارومیه دارای Û±Û°Û² جزیره است Ú©Ù‡ همهٔ آنها از سوی سازمان یونسکو به عنوان اندوختهٔ طبیعی جهان به ثبت رسیدهاند.جزیره اشک، زیستگاه پرندگان زیبای Ú©ÙˆÚ†Ú©ØŒ از جمله مرغ آتش Ùˆ تنجه Ùˆ همچنین تعدادی گوزن زرد ایرانی Ùˆ گوسÙند ÙˆØØ´ÛŒ (قوچ Ùˆ میش) به آن انتقال داده شدهاند.برای گشت Ùˆ گذار در دریاچه Ùˆ جزیرههای آن میتوان از دو کشتی سهند Ùˆ Ù†ÙˆØØŒ یا قایقهای گوناگون در بندر گلمانخانه بهره Ú¯Ø±ÙØª.
وجه تسمیه
این دریاچه را در زبان سریانی ارمیا، در ارمنی Ø§ÙØ±Ù…ی، در عربی ارمیه، در ÙØ§Ø±Ø³ÛŒ Ùˆ ترکی عهد عثمانی ارومیه URMU GÖLÜ Ù†ÙˆØ´ØªÙ‡Ø§Ù†Ø¯.نام مذکور ایرانی به نظر نمیرسد. Ù…Ø¤Ù„ÙØ§Ù† دربارة نام این دریاچه به گونههای مختل٠داوری کردهاند:
پورداود نام اورمیه را ترکیبی از دو واژة آرامی «Ø§ÙˆØ±» به معنای شهر Ùˆ «Ù…یاه» به معنای آب نوشتهاست. در هزوارش پهلوی، نوشته آرامی «Ù…یاه» آب خوانده میشود، ولی در شهر نامیدن «Ø§ÙˆØ±» جای تردید است. «Ø§ÙˆØ±» در زبان عبری به معنای نور آمدهاست…مینورسکی با تکیه به متنی سریانی Ú©Ù‡ در آن اسم مکانی به نام ارمیت در کنار دریاچه مزبور آمدهاست، نام اورمیه را «Ø§Ø±Ù…یه» (ارمیا) Ùˆ بهظاهر سریانی خواندهاست.ایننام در متون اسلامی به صورت Ø§ÙØ±Ù…یه Ùˆ Ø§ÙØ±Ù…ÛŒ آمدهاست. مردم Ù…ØÙ„ÛŒ دریاچة مزبور را اورمی مینامند.برخی Ù…Ø¤Ù„ÙØ§Ù† ترک این دریاچه را ارومیه یا رومیه نوشته، Ùˆ چنین پنداشتهاند Ú©Ù‡ منسوب به روم شرقی است.این نظر در همة موارد قاطع نیست، زیرا در نوشتههای برخی Ù…Ø¤Ù„ÙØ§Ù† معاصر ترک نیز نام دریاچه به صورت اورمیه آمدهاست (در متون کهن ایرانی نام این دریاچه به صورت چیچست با یاء مجهول آمدهاست) واژه اوستایی چیچست به معنای درخشنده Ùˆ Ø´ÙØ§Ù است گمان میرود شوری Ùˆ ذرات نمک ÙØ±Ø§ÙˆØ§Ù† موجب درخشندگی آن شده باشد. Ù…Ø¤Ù„ÙØ§Ù† عهد اسلامی اغلب از شوری آب این دریاچه یاد کردهاند.در شاهنامه ÙØ±Ø¯ÙˆØ³ÛŒ Ùˆ در نسخهای از نزهة القلوب نام چیچست به صورت خنجست آمدهاست (بارتولد، Ú©Ù‡ آن را تصØÛŒÙ همین اسم دانستهاند). از دیگر نامهای کهن این دریاچه، کبودان است.استرابن Ú©Ù‡ در ØØ¯ÙˆØ¯ سده Û±Ù… میزیسته، این دریاچه را کپوتا نوشتهاست. پورداود معتقد است نام دو هزار ساله کپوتا باید از واژه کپوت (کبود) در زبان پارسی باستان باشد. در منابع اسلامی نیز این نام به صورت دریای کبوذان Ùˆ کبودان آمدهاست.دریاچه اورمیه را درنوشتهها به نام جزیرههای درون آن نیز خواندهاند. یکی از این جزیرهها کبودان است. شاید نام جزیره از نام دریاچه Ùˆ یا به عکس Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ شده باشد.پورداود نام جزیره را Ø¨Ø±Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ از نام دریاچه دانستهاست.بطلمیوس نام دریاچه را مارگیانه (مانتیانه، به Ø§ØØªÙ…ال مراغه) نوشتهاست.هرودت از قومی با نام ماتینوی یاد کرده Ú©Ù‡ به نام مانتیانه نزدیک است مینورسکی نام مانتیانه را با نام مانّاها Ú©Ù‡ در ØÙˆØ§Ù„ÛŒ این دریاچه میزیستهاند، نزدیک دانستهاست Ø§Ø¨ÙˆØ§Ù„ÙØ¯Ø§ دریاچه مزبور را «Ø¨ØÛŒØ±Ø© تلا» ضبط کرده، دژی را نیز بر کوهی در این دریاچه به همان نام نامیده، Ùˆ مدعی شدهاست Ú©Ù‡ هلاکو اموال خود را در آن دژ نهاده بود.طبری از دژ نام برده، Ùˆ نوشتهاست Ú©Ù‡ Ù…ØÙ…د بن بعیث در Û²Û²Û°Ù‚ به دژی در میان این دریاچه Ú©Ù‡ شاهی نامیده میشد، Ø±ÙØª.پورداود مینویسد Ú©Ù‡ این دریاچه را گاه به نام یکی از جزیرههای بزرگ کوهستانی آن Ú©Ù‡ «Ø´Ø§Ù‡ÛŒ» نام دارد، دریاچة شاهی خوانند.ØÙ…دالله مستوÙÛŒ آن را به نامهای بØÛŒØ±Ø© چیچست، دریای شور٠طسوج (طروج) نامیدهاست.این دریاچه را اصطخری «Ø¨ØÛŒØ±Ø© الشراة» نیز نامیده Ú©Ù‡ به معنای دریاچة خوارج است. این نام به Ø§ØØªÙ…ال از آنجا ناشی شده Ú©Ù‡ به نوشتة یاقوت در کوه جزیرة وسط دریاچه، دژی استوار وجود داشته Ú©Ù‡ ساکنانش بر والیان آذربایجان عاصی بودهاند. Ù…ØØªÙ…Ù„ است این همان جزیرة شاهی یا شاهو باشد Ú©Ù‡ طبری (همانجا) از آن یاد کرده، Ùˆ رشیدالدین آن را «Ø´Ø§Ù‡ÙˆØªÙ„Ù‡» نوشتهاست.
تاریخچه
قسمتی از نقشه ایران Ùˆ توران در دوره قاجاریه، دریاچه ارومیه در سمت Ú†Ù¾ نقشه مشهود است.نام کهن این دریاچه چیچَست بودهاست. این واژه، واژهای است از زبان اوستایی Ùˆ پارسی باستان Ùˆ ØªÙ„ÙØ¸ آن چَئÙچَستَ بودهاست.دریاچهٔ چیچست در اسطورههای ایرانی نقشی بنیادین دارد. عرصهٔ بسیاری از رویدادهای مهم زندگی کیخسرو، کرانهٔ این دریاچه بودهاست.دژ بهمن Ú©Ù‡ کیخسرو در نبردی غولآسا Ùˆ سهمگین آن را میگشاید Ùˆ از Ú†Ù†Ú¯ دیوان به در میآورد، در نزدیکی همین دریاچه بوده Ùˆ بسیاری از اسطورههای دیگر.دریاچهٔ ارومیه یکی از زیستگاههای طبیعی مهم در منطقهٔ آذربایجان Ú©Ù‡ در عین ØØ§Ù„ برای ورزشهای آبی همانند شنا، قایقرانی Ùˆ اسکی روی آب نیز بسیار مناسب میباشد، در آستانهٔ خشک شدن است. این دریاچه Ú©Ù‡ با سواØÙ„ زیبا Ùˆ آبشور خود گردشگران بسیاری را در ÙØµÙˆÙ„ مختل٠و علیالخصوص در تابستان بهسوی خود جلب مینماید، از نظر داشتن موادّ معدنی گوناگون، دارای یکی از کمیابترین منابع طبیعی بوده Ùˆ امروزه با تهدیدی بسیار جدی روبروست.پارک ملی دریاچه ارومیه با وسعت Û´Û¶Û²Û¶Û°Û° هکتار همچنین یکی از Û¹ ذخیرهگاه زیستکره در ایران است.
خشکیدن دریاچه
این دریاچه در خطر خشک شدن کامل قراردارد Ùˆ Ø·ÛŒ Û±Û³ سال گذشته Û¶ متر کاهش Ø³Ø·Ø Ø¯Ø§Ø´ØªÙ‡Ø§Ø³Øª. اختصاص Û¹Û°Ùª منابع آبی منطقه به بخش کشاورزی، تبخیر زیاد در Ù¾ÛŒ گرم شدن هوا Ùˆ برداشت غیرمجاز از آبهای زیرزمینی در Ù¾ÛŒ ØÙر چاه از دلایل خشک شدن این دریاچه میباشند. کارشناسان ابراز داشتهاند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد Ùˆ زیست Ù…ØÛŒØ· منطقه را تغییر خواهد داد. ولی هنوز اقدام جدی برای نجات دریاچه صورت Ù†Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ در اعتراض به خشک شدن دریاچه در ÙØ±ÙˆØ±Ø¯ÛŒÙ† سال Û±Û³Û¹Û° اعتراضی صورت Ú¯Ø±ÙØª.یکی از طرØÙ‡Ø§ÛŒÛŒ Ú©Ù‡ برای نجات دریاچه ارومیه Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯Ù‡ انتقال آب از نقاط دیگر به ویژه رود ارس است. به Ú¯ÙØªÙ‡Ù” نماینده ارومیه در مجلس نادر قاضیپور، تنها راه نجات دریاچه ارومیه آبهای رود ارس Ùˆ شهرستان پیرانشهر است. اما این ایده با Ù…Ø®Ø§Ù„ÙØªÙ‡Ø§ÛŒÛŒ روبروست. روزنامه اقتصاد پویا در سرمقالهای مقصر خشکیدن دریاچه ارومیه را مردم Ùˆ نمایندگانی میداند Ú©Ù‡ برای تأمین نیازهای کشاورزی Ùˆ خانگی آذربایجان بارها خواستار انتقال آب رودخانههایی Ú©Ù‡ به دریاچه ارومیه میریزند به نقاط دیگر شدهاند Ùˆ از ØÚ©ÙˆÙ…ت درخواست داشتند تا آب این رودخانهها برای تأمین نیاز باغهای مراغه Ùˆ دیگر شهرهای استان Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ شود Ùˆ یا با ÙØ´Ø§Ø± بسیار بر مسئولین Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒØ§Ù†Ú¯Ø°Ø± دریاچه ارومیه را اجرایی کردند. بر اساس این نظریه برای نجات دریاچه ارومیه به جای خشکاندن ارس Ùˆ از بین بردن زمینهای بارور نقاط دیگر باید از مصر٠آب کاسته Ùˆ به وزارت نیرو اجازه داده شود تا آب رودخانههایی را Ú©Ù‡ به طور طبیعی به این دریاچه میریختهاند دوباره به سوی آن رها کند.در مرداد ماه سال Û±Û³Û¹Û° مجلس شورای اسلامی با دو Ùوریّت Ø·Ø±Ø Ø§Ù†ØªÙ‚Ø§Ù„ آب به دریاچه ارومیه مواÙقت نکرد Ùˆ این امر به Ø§ØØªÙ…ال زیاد به Ø¨ØØ±Ø§Ù†ÛŒØªØ± شدن اوضاع دریاچه دامن خواهد زد، علاوه بر این پیش بینی میشود در صورت خشک شدن Ø§ØØªÙ…الی دریاچه شاهد بارش باران نمک در بسیاری از استانهای همجوار باشیم Ùˆ در ادامه این امر منجر به آواره شدن Û±Û³ میلیون Ù†ÙØ± خواهد شد.پرویز کردوانی جغراÙیدان ایرانی Ú©Ù‡ «Ù¾Ø¯Ø± کویرشناسی ایران» لقب Ú¯Ø±ÙØªÙ‡Ø§Ø³Øª درباره خشک شدن این دریاچه میگوید «Ù‡Ù…ین Ú©Ù‡ میگویند اگر این دریاچه خشک بشود، علاوه بر کشاورزی، روستاها Ùˆ شهرها هم از بین میروند. Ùˆ یا این Ú©Ù‡ از بس کشاورزی را توسعه دادهاند، دریاچه خشک شده است، غلط است. گویا Ú©Ù‡ آب از دریاچه برداشتهاند Ùˆ زراعت را گسترش دادهاند.» ÙˆÛŒ از Ù…Ø®Ø§Ù„ÙØ§Ù† اØÛŒØ§ÛŒ دریاچه ارومیه است Ùˆ معتقد است دریاچه ارومیه بیمار است Ùˆ مداوا نمیشود بایستی از آن دل کند Ùˆ به جایش پارک انرژی، گیاهی، ØÛŒÙˆØ§Ù†ÛŒ درست کنیم. ÙˆÛŒ وجود چاههای بسیار زیاد در پیرامون دریاچه را یکی از علل Ú©Ù… شدن آب دریاچه بر میشمرد. ÙˆÛŒ بر این عقیده است Ú©Ù‡ در اطرا٠دریاچه ارومیه Ùقط Û´ هزار چاه باید وجود داشته باشد نه Û²Û´ هزار. ÙˆÛŒ همچنین میگوید «Ù†Ø¨Ø§ÛŒØ¯ آب به دریاچه ارومیه بدهید. باید گذشت کنید از این دریاچه. اگر آب ببندید، همه جا را خشک میکند. هیچ کجای دنیا مشابه دریاچه ارومیه نداریم. اصلاً این دریاچه از نظر اقتصادی به Ù…ÙØª هم نمیارزید. Ùقط منظره قشنگ داشت. از این آب کسی Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ نمیکرد. از Ù„ØØ§Ø¸ اقتصادی، اجتماعی، بخصوص زیست Ù…ØÛŒØ·ÛŒ Ùˆ از نظر سیاسی این دریاچه باید خشک شود Ùˆ تبدیل شود به چیز دیگری. بایستی کاربری مکانی این دریاچه تغییر کند. دو تا از دریاچههای آمریکا هم خشک شد، اما تغییر کاربری داد Ùˆ یکی را کرد مسابقه اتومبیل رانی.تا تیر ماه Û±Û³Û¹Û² بیش از Û·Ûµ درصد از آب دریاچه ارومیه خشک شده بوده است.